اخلاق انتخاباتی(3)

اخلاق انتخاباتی هواداران نامزدها در زمان انتخابات
 

امام خمینی (رحمه الله علیه) فرموده است: «میزان، رأی مردم است.» در انتخابات آزاد، میزان رأی مردم است تا با دقت در انتخابات، نامزد اصلح را برگزینند.
در این مجال، به بررسی اخلاق انتخاباتی رأی دهنده گان در چند مرحله می پردازیم.

1. تحقیق مردم در مورد نامزدها
 

در این مرحله می توان از دو شیوه استفاده کرد. ابتدا باید تفکر و تعقل را سرلوحه کار خوش قرار داد تا از این رهگذر بتوان نامزد اصلح را از میان نامزدها برگزید.
امام علی علیه السلام می فرماید: «رأی الرجل میزان عقله؛ نظر یک فرد میزان عقل اوست».
در مرحله بعد، اگر از این راه به نتیجه نرسید، به وسیله مشورت با صاحبان عقل و اندیشه به انتخابی صحیح رهنمون شود. امام صادق علیه السلام می فرماید: «شاور فی امرک، الذین یخشون اللّه عز و جل؛ در امور خود با کسانی که از خدا می ترسند، مشورت بکن.» امام علی علیه السلام نیز در بیان این معنی می فرماید: «مَنْ شاوَرَ ذَوی الْبابَ دُلَّ علی الصّوابِ؛ هر کس با صاحبان عقل و اندیشه مشورت کند، به راه راست هدایت می شود.» باید در زمان انتخابات توجه داشت که نامزد باید ویژگی های زیر را دارا باشد:

الف) برخورداری از شعور و آینده نگری
 

امام علی علیه السلام می فرماید: «ای مالک، (افراد صالح را انتخاب کن)؛ زیرا آنان از نظر بصیرت، بسیار دوراندیشند».

ب) داشتن تعهد و تجربه
 

حضرت علی علیه السلام به مالک اشتر می فرماید: «در کارهای کارگزارانت اندیشه کن... و افراد با تجربه و پاک تر را از میان آنان برگزین».

ج)پرهیزکاری
 

امیر المؤمنین علی علیه السلام در بیان این معنی می فرماید
کارهایت را به بهترین کارگزارهایت بسپار و نامه های سری و نقشه ها و طرح های پنهان خود را در اختیار کسی بگذار که دارای اساسی ترین اصول اخلاقی باشد؛ کسانی که موقعیت و مقام آنان را سرمست و مغرور نسازد.

د) امانت داری
 

قدرت، امانتی است که از جانب مردم به برگزیده ملت واگذار می شود. شایسته است که مردم، معتمدی امین را برای تصدی این امر برگزینند تا بتواند از امانت مردم پاسداری کند. می دانیم که برترین ایمان، امانت داری است و زشت ترین اخلاق، خیانت ورزی است.
حضرت علی علیه السلام در عهدنامه خود به مالک اشتر می فرماید:
به کسانی اعتماد کن که در میان مردم خوش سابقه تر و در امانت داری معروفند و این خود بهترین دلیل است بر فرمانبرداری تو از خداوند و کسی که کار را به دست تو سپرده است.

ه) حسن سابقه و اصالت خانوادگی
 

بایسته است که مردم در انتخاب خود این دو ویژگی را در نظر بگیرند. امام علی علیه السلام به مالک اشتر می فرماید:
(ای مالک) در کارهای کارگزاران خود اندیشه کن... و آنها را از خانواده های صالح و پیشگام در اسلام برگزین؛ زیرا که این دسته از نظر اخلاقی، بسیار گرامی و از نظر شرف و آبرو بسیار شایسته هستند.

و) ساده زیستی
 

کسانی که تهذیب نفس ندارند، معمولا دچار طمع ورزی و حب به دنیا می شوند. پس مردم باید در زمان انتخاب به این امر توجه داشته باشند که فرد منتخب، ساده زیست باشد و اسیر دنیا نباشد.امام علی علیه السلام می فرماید: «کسی مستحق آقایی و بزرگی قوم است که چیزهای طمع انگیز او را به طمع نیاندازد».
همچنین آن حضرت فرموده است: «آدمی بزرگ و نماینده اجتماع خود نمی شود، مگر اینکه برایش فرق نکند چه لباسی می پوشد».

ح) خدمت به محرومان
 

کسی که خود کاخ نشین باشد، چگونه می تواند درد و رنج مستضعفان و کوخ نشینان را درک کند؟ فردی که احساس خدمت گذاری به مردم را نداشته باشد، چگونه شایسته انتخاب است؟
پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله می فرماید: «سید القوم خادمهم؛ بزرگ اجتماع خدمت گزار آنان است.» و امام علی علیه السلام درباره مسئولیت مدیران می فرماید:
خدا را، خدا را، در مورد طبقه پایین، آنها را که راه چاره ندارند؛ یعنی مستمندان و نیازمندان و از کار افتادگان. در این طبقه هم کسانی هستند که دست سؤال دارند و هم افرادی که باید به آنها بدون درخواست بخشش کرد. بنابراین، بر آنچه خداوند در مورد آنان به تو دستور داده است، عمل کن.

ط) برخورداری از سعه صدر
 

تصدی مسئولیت حکومتی؛ یعنی رویارویی با مشکلات سخت و توان فرسا. هنگامی که منتخب، شرح صدر نداشته باشد، امور مملکتی دچار مشکل خواهد شد. به همین دلیل، کارشناسان امور مدیریتی، سعه صدر را ستون مدیریت مدیر می دانند که در صورت نبود آن، پایه های مدیریت تشکیلات، سست خواهد شد. حضرت علی علیه السلام فرموده است:
از میان مردم، برترین فرد در نزد خود را برای حکمرانی بین مردم برگزین؛ از کسانی که مراجعه فراوان آنها را در تنگنا قرار ندهد و برخورد مخالفان با یکدیگر، او را به خشم و کج خلقی وا ندارد و در اشتباهاتش پافشاری نکند و بازگشت به حق هنگامی که بر آنها روشن شد بر او سخت نباشد.

2. معرفی نامزد اصلح
 

چنانچه ویژگی هایی که تا کنون برای انتخاب نامزد اصلح برشمردیم، برای فردی احراز نشد، باید با تحقیق و بررسی از افراد معتمد، و به دست آوردن مدارک و شواهد مستدل از برادران و خواهران دینی خود، در این فریضه اجتماعی و سیاسی شرکت کنید.
در پایان، چند نکته را یادآوری می کنیم:
الف) مردم باید از شتاب زدگی در تصمیم گیری ها بپرهیزند و پس از تحقیق لازم، افرادی باتقوا، عاقل، عادل و اهل عمل را برگزینند و از تقلید کورکورانه از افراد یا احزاب دوری کنند.
ب) از تحقیر نامزدها و هواداران بپرهیزند. در جلسه های نامزدهای انتخاباتی، از پرسش های بی جا خودداری و حرمت یکدیگر را رعایت کنند. ویژگی شرکت در جلسه ها، آشنایی بیشتر با دیدگاها و برنامه های نامزدهاست.
ج) از مجادله با افراد و گروه ها که موجب هتک حرمت نامزدها می شوند، پرهیز کنند و با حفظ وقار انتخاباتی، واقع نگری را پیشه سازند.
د) نامزدهایی را انتخاب کنند که تابع رهبری و ولایت فقیه باشند.
ه) همگی دست به دست هم دهند تا انتخاباتی سالم و آزاد و پرشور انجام شود؛ انتخاباتی که نشانه اراده ملت باشد.
وظایف نامزد برگزیده مردم پس از انتخاب شدن

1. شکرگزاری
 

برگزیده مردم را سزاست تا به شکرانه نعمتی که به واسطه مردم به او داده شده است، در فکر احیای حق و ابطال باطل باشد و از حرام ها دوری کند. او علاوه بر سپاس گزاری از خدا باید سپاس گزار مردم نیز باشد. سید الساجدین علیه السلام در بیانی زیبا و رسا می فرماید:
حق کسی که به تو نیکی می کند، این است که از او تشکر کنی و نیکش را به زبان آوری و از وی به خوبی یاد کنی و میان خود و خدای عزوجل برایش خالصانه دعا کنی. اگر چنین کنی، بی گمان، پنهانی و آشکارا از او تشکر کرده باشی. وانگهی اگر روزی توانستی نیکی او را جبران کنی، جبران کن.

2. پرهیز از تحقیر رقیبان
 

یکی از رفتارهای ناسالم، غیر اخلاقی و غیر انسانی پس از پیروزی انتخابات، تحقیر احزاب یا نامزدهای دیگر و حتی هواداران آنهاست. چنین کاری نشان دهنده پلیدی درون آدمی است. پیامبر اکرم می فرماید: «حَسْبُ ابنُ آدم مِنَ الشَّرّ اَنْ یُحَقِّر اخاهُ المسلم؛ در بدی فرزند آدم همین بس که برادر مسلمان خود را کوچک شمارد».
در روایت دیگری از رسول خدا صلی الله علیه و آله آمده است: «هیچ مسلمانی را خوار و حقیر مشمار؛ زیرا کوچک آنان هم نزد خداوند بزرگ است».

3. وفاداری
 

«وَ الْمُوفُونَ بِعَهْدِهِمْ إِذا عاهَدُوا؛ آنان که چون عهد بندند، به عهد خود وفادارند». (بقره: 177)
بایسته است برگزیده ملت، صداقت خود را به وفاداری امانتی که از طرف خدای تعالی و مردم به عهده او واگذار شده است، نشان دهد؛ زیرا بهترین صداقت، وفای به عهد است. عهدی که با مردم می بندد تا در خدمت آنان باشد. علی بن ابی طالب علیه السلام می فرماید: «احسن الصدق الوفاء بالعهد؛ بهترین صداقت، وفای به عهد است».

منبع: گنجینه، مرکز پژوهش های اسلامی صدا و سیما، شماره 51 ( اردیبهشت 1384)